تصور کنید بعد از ماه‌ها تحقیق، مشورت و تأمل بالاخره تصمیم گرفته‌اید چربی‌های اضافی و مزاحم بدن را با روش لیپوماتیک از بین ببرید. مطمئناً از تغییر چشمگیر سایز و وزن بدن بعد از جراحی بسیار هیجان‌زده خواهید بود اما ممکن است با دیدن مایعی که از محل برش‌های جراحی خارج می‌شود کمی شگفت‌زده و حتی نگران شوید. نترسید! این مایع که به رنگ قرمز، صورتی یا زرد روشن است، همان خونابه نام دارد و خروج آن بعد از لیپوماتیک کاملاً طبیعی و لازم است. در این مطلب می‌خواهیم به طور جامع به چرایی و چگونگی تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک بپردازیم و نکات مهم مراقبت از زخم‌ها را بررسی کنیم تا آگاهانه و با خیال راحت دوران نقاهت را پشت سر بگذارید.
خونابه بعد از لیپوماتیک چیست و از کجا می‌آید؟
خونابه مایعی است که بعد از اعمال جراحی در فضای خالی ایجاد شده بین بافت‌ها و لایه‌های مختلف پوست تجمع پیدا می‌کند. در واقع خونابه مخلوطی از سرم، لنف، گلبول‌های قرمز خون و مایعات بین سلولی است که به دلیل آسیب بافتی و التهاب ناشی از دستکاری بافت‌ها توسط تیغ و کانولای ساکشن در حین عمل لیپوماتیک تولید می‌شود. خروج این مایع از زخم‌های جراحی معمولاً از ۴۸-۲۴ ساعت بعد از عمل آغاز می‌شود.
تولید خونابه در حقیقت یک پاسخ دفاعی و ترمیمی بدن به منظور جایگزینی حجم از دست رفته و تسهیل رشد بافت‌های تازه است. با گذشت زمان، ترشح خونابه به تدریج کاهش یافته و در نهایت متوقف می‌شود. اگرچه خونابه پدیده‌ای عادی است اما حجم زیاد و کنترل نشده آن می‌تواند مشکلاتی مانند عفونت، تورم یا ظاهر نامطلوب محل عمل را به همراه داشته باشد. به همین دلیل تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک تا زمان لازم بخش مهمی از اقدامات بعد از عمل است. در ادامه با عوارض لیپوماتیک آشنا خواهید شد.
چرا بعد از لیپوماتیک خونابه تخلیه می‌شود؟
دفع و تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک نه تنها از نظر پزشکی کاملاً توصیه می‌شود بلکه اقدامی ضروری برای موفقیت جراحی و پیشگیری از عوارض ناخواسته است. در صورتی که خونابه به درستی تخلیه نشود، می‌تواند زمینه را برای بروز مشکلات جدی فراهم کند. به طور کلی، مهم‌ترین دلایل لزوم تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک شامل موارد زیر است:
- تجمع مایعات در فضاهای بین بافتی محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها و عفونت است. تخلیه منظم خونابه امکان کلونیزاسیون باکتریایی را به حداقل می‌رساند.
- حضور حجم زیادی مایع در لایه‌های زیر پوست باعث فشار روی بافت‌ها شده و درد، ناراحتی و پف‌آلودگی ایجاد می‌کند. خروج خونابه فشار را برداشته و علائم التهابی را تسکین می‌دهد.
- انباشت خونابه در زیر پوست می‌تواند باعث ناهمواری سطح پوست، ایجاد برجستگی یا فرورفتگی در محل لیپوماتیک شود. تخلیه به موقع از بروز این تغییرات جلوگیری می‌کند.
- وقتی خونابه به طور مرتب تخلیه شود، تورم و التهاب ناحیه عمل کاهش می‌یابد و بدن شرایط بهتری برای ترمیم بافت‌ها خواهد داشت. این امر روند بهبودی را تسریع می‌بخشد.
- در صورت باقی ماندن خونابه در زیر پوست، ممکن است با گذشت زمان بافت سفت و فیبروزه جایگزین آن شود که از نظر زیبایی نامطلوب است و اصلاح آن دشوار خواهد بود.
مراحل تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک
بعد از جراحی لیپوماتیک، پزشک معالج شما را در مورد نحوه مراقبت از زخم‌ها و تخلیه خونابه راهنمایی خواهد کرد. معمولاً درن‌هایی در محل عمل تعبیه می‌شود که وظیفه هدایت و خروج خونابه را بر عهده دارند. شما یا یکی از اطرافیانتان باید با فرآیند کار با درن‌ها آشنا شوید. به طور کلی، تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک شامل مراحل زیر است:
1. آماده کردن وسایل تخلیه
قبل از شروع فرآیند، باید همه وسایل لازم شامل دستکش، گاز استریل، پد الکلی، ظرف جمع‌آوری خونابه و چسب ضد حساسیت را از قبل آماده کنید. رعایت نکات بهداشتی در مراحل کار بسیار مهم است. بهتر است در محیطی آرام و راحت با نور کافی به تخلیه خونابه بپردازید.
2. بازکردن درن و تخلیه
برای شروع تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک، درپوش انتهای درن را به آرامی باز کنید تا امکان خروج خونابه و انتقال آن به کیسه یا ظرف جمع‌آوری فراهم شود. در ابتدا ممکن است جریان خونابه سریع‌تر باشد اما به تدریج کند خواهد شد. صبر کنید تا تمام محتویات درن تخلیه شود. دقت کنید که درن و محل ورود آن به پوست جابه‌جا یا کشیده نشود.
3. ثبت حجم خونابه
هر بار بعد از اتمام تخلیه، حتماً حجم مایع را با ظرف مدرج اندازه‌گیری کرده و در دفترچه یادداشت کنید. ثبت روزانه میزان خونابه تخلیه شده به پزشک کمک می‌کند تا سیر نزولی آن را ارزیابی کند. کاهش حجم خونابه، نشانه پیشرفت بهبودی است. هرگونه تغییر قابل توجه در حجم، رنگ یا بوی خونابه را باید به اطلاع پزشک رساند.
4. بستن مجدد درن و تعویض پانسمان
بعد از تخلیه، درپوش درن را محکم ببندید تا مانع ورود هوا یا نشت مایع شود. سپس محل اتصال درن به پوست را با گاز استریل بپوشانید و با چسب ضد حساسیت ثابت کنید. اگر پانسمان اطراف درن کثیف یا خیس شده، آن را با رعایت شرایط استریل تعویض کنید زیرا بخش مهمی از فرایند تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک است.
5. شست‌وشو و ضدعفونی
در پایان کار، دقت کنید که دست‌ها و ناحیه اطراف درن‌ها را با آب و صابون به خوبی بشویید. همچنین می‌توانید محل خروج درن از پوست را با پد الکلی یا محلول ضدعفونی‌کننده تمیز کنید. تا زمانی که درن‌ها در بدن هستند، استحمام باید با احتیاط و طبق نظر پزشک انجام شود.
تخلیه خونابه معمولاً هر ۸-۶ ساعت یا ۳-۲ بار در روز انجام می‌شود. با گذشت زمان حجم خونابه کاهش می‌یابد و فواصل تخلیه طولانی‌تر می‌شود. تخلیه به شکل مستمر تا زمانی ادامه می‌یابد که میزان ترشح به حداقل برسد و نهایتاً درن‌ها با تأیید جراح خارج شوند.
مراقبت‌های لازم در دوران تخلیه خونابه
دوران تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک یک مقطع کلیدی در فرآیند بهبودی است. برای آن که نتیجه جراحی ایده‌آل باشد و خطر عوارض لیپوماتیک به حداقل برسد، رعایت نکات مراقبتی زیر در کنار تخلیه منظم خونابه توصیه می‌شود:
- استفاده مداوم از گن یا گارمنت فشاری: این البسه مخصوص باعث فشرده شدن موضعی بافت‌ها شده، از تجمع مجدد مایعات جلوگیری می‌کند و التیام را تسریع می‌بخشد. گارمنت را طبق دستور پزشک به طور شبانه‌روزی به مدت چند هفته بپوشید.
- محدودیت فعالیت‌های سنگین: در هفته‌های اول بعد از جراحی لیپوماتیک باید از انجام فعالیت‌های فیزیکی شدید، ورزش‌های سخت یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کرد. فعالیت بیش از حد می‌تواند باعث خونریزی یا افزایش فشار در ناحیه عمل شده و میزان خونابه را بالا ببرد.
- مراقبت از زخم و محل درن: ناحیه تحت جراحی و خصوصاً محل خروج درن‌ها از پوست را باید همواره تمیز و خشک نگه دارید. هرگونه ترشح، قرمزی، تورم یا تغییر رنگ پوست اطراف درن را جدی بگیرید و به پزشک اطلاع دهید.
- مصرف به اندازه مایعات: نوشیدن آب و مایعات سالم به میزان کافی به رقیق شدن خون و کمک به دفع طبیعی مایعات اضافی کمک می‌کند. از مصرف الکل یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار که اثر مدر دارند، پرهیز کنید.
- تغذیه سالم و متعادل: بعد از لیپوماتیک مصرف غذاهای سبک و مقوی حاوی پروتئین برای ترمیم بافت‌ها و میوه‌ها و سبزیجات سرشار از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها برای تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب مفید است.
- استراحت کافی: فراموش نکنید که بدن شما به انرژی و استراحت برای التیام نیاز دارد. سعی کنید خواب منظم و کافی داشته باشید و از فعالیت یا مهمانی‌های طولانی دوری کنید. استرس و فشار جسمی یا ذهنی می‌تواند بر کیفیت بهبود تأثیر منفی بگذارد.
مواد غذایی مفید برای کمک به دفع خونابه و کاهش التهاب
تغذیه صحیح و مصرف برخی مواد غذایی خاص بعد از جراحی لیپوماتیک نه تنها به سرعت بخشیدن به روند بهبودی کمک می‌کند بلکه می‌تواند با بهبود گردش خون، کاهش التهاب و تحریک دفع طبیعی مایعات اضافی بدن، در کنترل میزان خونابه نیز مؤثر باشد. برخی از بهترین مواد غذایی که در دوران نقاهت بعد از لیپوماتیک و به ویژه هنگام تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک می‌توانید مصرف کنید شامل موارد زیر هستند:
- مواد غذایی پروتئینی مانند گوشت کم‌چرب، ماهی، تخم‌مرغ، حبوبات و سویا برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده ضروری هستند. پروتئین‌ها همچنین با حفظ توده عضلانی از افتادگی پوست جلوگیری می‌کنند.
- میوه‌ها و سبزیجات سرشار از ویتامین‌ها، املاح و آنتی‌اکسیدان‌های ضدالتهابی هستند. مرکبات، توت‌ها، کیوی، آناناس، هندوانه، خیار و کرفس با افزایش آب بدن در کاهش تورم و دفع مایعات نقش مهمی دارند.
- سبزیجاتی مانند اسفناج، کاهو، برگ چغندر و کلم پیچ منابع غنی ویتامین K هستند که در انعقاد خون و کاهش کبودی‌ها نقش حیاتی دارد. این سبزی‌ها منیزیم و آهن مورد نیاز بدن را نیز تأمین می‌کنند.
- چای سبز سرشار از ترکیبات پلی‌فنولی به نام کاتچین‌هاست که خواص ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدانی و محافظت‌کننده عروقی دارند. مصرف چای سبز گردش خون را بهبود می‌بخشد و به دفع مایعات محبوس کمک می‌کند.
- زنجبیل دارای اثرات ضد درد و ضد التهاب است و مصرف آن به شکل دمنوش یا چای در کاهش ناراحتی و تسریع بهبود مؤثر است. زنجبیل به آرام کردن دستگاه گوارش نیز کمک می‌کند.
علائم عفونت و مشکلات مرتبط با تخلیه خونابه
اگرچه تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک در صورت انجام صحیح و تحت نظر پزشک یک فرآیند ایمن و بدون خطر است، اما همیشه احتمال بروز برخی مشکلات یا عوارض وجود دارد. یکی از مهم‌ترین این عوارض، عفونت ناحیه عمل است که می‌تواند هم ناشی از عدم رعایت بهداشت در حین تخلیه و هم به دلیل تجمع طولانی مایعات در بدن باشد. برخی علائم مهم عفونت که باید به آنها توجه کنید را برای شما بیان خواهیم کرد:
- تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا لرز
- قرمزی، تورم یا گرمای شدید اطراف محل برش‌ها
- ترشح چرکی، بدبو یا خونی غلیظ از زخم یا درن‌ها
- درد شدید و غیرقابل کنترل در ناحیه
- کبودی یا سفتی گسترده پوست
- ضعف، بی‌حالی یا حالت تهوع
در صورت مشاهده هر یک از این علائم حتماً فوراً با جراح خود تماس بگیرید. عفونت در مراحل اولیه با آنتی‌بیوتیک به خوبی درمان می‌شود اما در شرایط پیشرفته‌تر ممکن است به اقدامات تهاجمی‌تر نیاز پیدا کند. البته علاوه بر عفونت، برخی مشکلات دیگر هم در روند تخلیه خونابه محتمل است:
- انسداد درن به دلیل لخته شدن خون در مجاری آن
- بیرون افتادن یا جابه‌جایی درن که مانع خروج صحیح خونابه می‌شود
- نشت یا پارگی کیسه جمع‌آوری خونابه
- واکنش‌های حساسیتی به چسب یا پانسمان
خوشبختانه با گزارش به موقع هرگونه مشکل یا تغییر غیرعادی در روند ترشح، قوام یا ظاهر خونابه به پزشک و انجام اقدامات درمانی مناسب، همه مسائل مربوط به تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک به خوبی قابل مدیریت هستند. فقط کافی است توصیه‌های مراقبتی را جدی بگیرید و در ارتباط نزدیک با تیم درمانی باشید.
مقایسه میزان خونابه در لیپوماتیک و سایر روش‌های پیکرتراشی
تشکیل خونابه در اکثر اعمال جراحی زیبایی که بافت زیرپوستی درگیر می‌شود، شایع است اما میزان و شدت آن بسته به نوع و وسعت عمل متفاوت است. لیپوماتیک در مقایسه با سایر روش‌های عمل پیکرتراشی یکی از بیشترین میزان خونابه را دارد که نیاز به تخلیه مداوم و طولانی‌تر دارد. دلیل اصلی این موضوع، دستکاری گسترده بافت و قطع شبکه لنفاوی در حین مکش حجم بالای چربی در لیپوماتیک است. در جدول زیر، مقایسه کلی میزان و مدت تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک و برخی روش‌های رایج زیبایی آمده است:
| روش پیکرتراشی | میزان نسبی خونابه | مدت نیاز به تخلیه |
| لیپوماتیک | زیاد | ۴ تا ۸ هفته |
| لیپوساکشن | متوسط | ۱ تا ۴ هفته |
| ابدومینوپلاستی | متوسط تا زیاد | ۲ تا ۶ هفته |
| براکیوپلاستی | کم | ۱ تا ۲ هفته |
| پروتز سینه | کم تا متوسط | ۱ تا ۳ هفته |
همان طور که می‌بینید، لیپوماتیک در صدر روش‌هایی است که به دلیل آسیب بافتی گسترده‌تر با خونابه بیشتر و طولانی‌تری همراه است. البته باید در نظر داشت که این ارقام حدودی هستند و ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. وسعت ناحیه تحت درمان، تکنیک‌های مورد استفاده و شرایط خاص هر بیمار در میزان واقعی و مدت تخلیه خونابه تأثیر دارند.
سخن پایانی
امیدواریم با خواندن این مطلب، دید جامع‌تری نسبت به اهمیت، چرایی و نحوه تخلیه خونابه بعد از لیپوماتیک پیدا کرده باشید. به یاد داشته باشید که این روند بخش طبیعی و ضروری دوران بهبودی است و جای هیچ نگرانی ندارد. هدف نهایی همه این تلاش‌ها، رسیدن به نتیجه ایده‌آل و بهبود سلامت جسمی و عزت نفس شماست. با این حال اگر می‌خواهید این عارضه کمتر شما را اذیت کند، بهتر است که عمل خود را در کلینک زیبایی دکتر نجف بیگی انجام دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما در ارتباط باشید
سوالات متداول
معمولاً تخلیه خونابه از ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از اتمام جراحی آغاز می‌شود. البته در صورت نیاز و با توجه به وضعیت هر بیمار، ممکن است درن‌ها زودتر یا دیرتر تعبیه شوند.
فرآیند تخلیه خونابه نباید دردناک باشد. اگر هنگام خروج مایع از درن احساس ناراحتی یا سوزش شدیدی داشتید، حتماً به پزشک اطلاع دهید. البته کمی ناراحتی یا فشار ملایم در محل عمل در حین تخلیه طبیعی است.
اکثر جراحان تا زمانی که درن‌ها در بدن قرار دارند، دوش گرفتن را توصیه نمی‌کنند چون خیس شدن درن‌ها می‌تواند خطر عفونت را افزایش دهد. حمام کردن فقط با دستور پزشک و با محافظت کامل از محل درن‌ها مجاز است.
