ژنیکوماستی چیست؟

در آناتومی بدن آقایان، سینه هیچ برجستگی فاحشی ندارد. در واقع، به‌دلیل تفاوت‌هایی که در سطح هورمون زنانه و مردانه وجود دارد، ناحیه سینه در مردان و زنان کاملا باهم متفاوت است؛ اما گاهی به دلایل هورمونی، ژنتیکی یا چاقی، این تفاوت از بین می‌رود و سینه آقایان با حجمی از چربی یا بافت متورم‌شده مواجه می‌شود.

در چنین شرایطی معمولا حجم سینه بیشتر می‌شود و ابعاد آن تغییر می‌کند. گاهی نیز سینه‌ها دچار شل‌شدگی و کشیدگی به سمت پایین می‌شوند. در این حالت، معمولا باید به روش‌های درمانی فکر کنید تا از پیشروی ژنیکوماستی جلوگیری کنید و رفع آن را به بهترین شکل انجام دهید.

طبق تحقیقات انجام شده  کلینیک کلیولند، بیش از نیمی از پسران در سنین  ۱۳ الی ۱۹ سال، دچار ژنیکوماستی هستند.

شایع‌ترین سن بروز ژنیکوماستی

طبق تحقیقات انجام شده  کلینیک کلیولند، بیش از نیمی از پسران در سنین  13 الی 19 سال، دچار ژنیکوماستی هستند. یک سوم از این افراد تنها در دوران بلوغ چنین شرایطی را تجربه می‌کنند و بلافاصله بعد از ایجاد تعادل هورمونی در بدن و رشد مناسب، ژنیکوماستی در آن‌ها بهبود پیدا می‌کند.

معمولا شروع بروز ژنیکوماستی گرید یک، از همین سن و سال است و به ندرت اتفاق می‌افتد که فردی در بزرگسالی شاهد چنین تغییراتی باشد؛ مگر در زمان برهم خوردن نظم هورمونی بدن و ترشح هورمون‌های زنانه در مردان.

حدود سه سال زمان می‌برد تا ژنیکوماستی در پسرها بهبود یابد، اما در صورتی‌که با گذشت این مدت بهبودی حاصل نگردد، دخالت پزشکی اهمیت فراوانی در کنترل آن دارد.

استفاده در درمان‌های دارویی در فاز اول، این شرایط را بهبود می‌بخشد. در صورت عدم پاسخگویی به درمان و گذشت مدت زمان سه سال، درمان به روش جراحی، تنها گزینه پیش رو است.

علل ایجاد ژنیکوماستی در آقایان چیست؟

معمولا هر رویدادی که موجب تغییر در آناتومی بدن انسان شود، بر اثر سلسله‌ای از تغییرات پدیدار می‌شود. ژنیکوماستی نیز، علل خاص خودش را دارد. معمولا زمانی که فرد تحت شرایط خاصی قرار می‌گیرد، ژنیکوماستی بروز می‌کند.

در ادامه به بررسی دقیق علل ایجاد ژنیکوماستی در مردان می‌پردازیم:

1- ژنیکوماستی به‌دلیل چاقی و تجمع چربی

یکی از رایج‌ترین علل بروز ژنیکوماستی در آقایان، تجمع چربی در ناحیه سینه است. معمولا زمانی که فرد به هر دلیلی دچار تجمع بافت چربی در بدن می‌شود، تغییر سایز نیز اتفاق می‌افتد. افزایش حجم در نواحی مختلف بدن، حاصل افزایش وزن است؛ اما گاهی در بعضی افراد، چربی‌ها در نواحی خاصی از بدن به‌صورت موضعی تجمع دارند.

تجمع چربی در ران، باسن، بازو، شکم، پهلو و سینه از جمله محل‌های رایج است. زمانی که چنین رویدادی اتفاق می‌افتد، افزایش حجم چربی موجب بزرگ شدن سینه و افتادگی آن می‌شود. معمولا درمان در این نوع ژنیکوماستی، با کاهش سایز امکان‌پذیر است.

2- ژنیکوماستی به‌دلیل ژنتیک

آناتومی بدن افراد و فرم آن، معمولا تحت تاثیر عوامل ژنتیکی است. برخی افراد دارای چاقی بالاتنه هستند، برخی دیگر تجمع چربی را در پایین تنه دارند. این الگوی چاقی معمولا در اعضا دیگر خانواده و نسل‌های پیشین آن نیز دیده می‌شود؛. پس، در خصوص وراثتی بودن پدیده ژنیکوماستی در آقایان، می‌توان یکی از عوامل نسبتا قوی را ژنتیک قرار داد.

افرادی که سابقه این مشکل را در پدر، عمو، پدربزرگ، دایی و فرزندان آن‌ها دارند، بیشتر در ریسک بروز ژنیکوماستی هستند.

3- ژنیکوماستی به‌دلیل هورمون ها

هورمون‌ها، تنظیم کننده بسیاری از شرایط در بدن ما انسان‌ها هستند. زمانی که سطح استاندارد ترشح هورمون‌ها دچار تغییر شود، آناتومی بدن افراد نیز دچار تغییر می‌شود.

هورمون پروژسترون و استروژن از اصلی‌ترین هورمون‌هایی هستند که تعادل بدن در آقایان و خانم‌ها را ایجاد می‌کنند. هورمون تستوسترون نیز، در بدن آقایان بر روی حجم عضلات و رشد مو اثرگذار است و هورمون استروژن بر رشد سینه اثر دارد.

زمانی که سطح ترشح استروژن افزایش یافته باشد و یا تستوسترون در بدن مردان به خوبی ترشح نشود، شاهد افزایش سایز سینه در مردان خواهیم بود. این مشکل گاهی با مصرف دارو قابل کنترل است و گاهی نیز، درمان دارویی پاسخگو نیست.

4- ژنیکوماستی به‌دلیل عوارض مصرف دارو

به گفته مایو کلینیک، در بعضی افراد به‌دلیل مصرف داروهای خاص، شاهد پدیده ژنیکوماستی هستیم. ژنیکوماستی یا همان افزایش سایز سینه در مردان، گاهی با مصرف برخی داروها تحریک می‌شود.

مصرف داروهای کنترل کننده بزرگی پروستات یا سرطان آن، اثر مستقیمی بر بزرگ شدن سینه دارند. گاهی نیز استفاده از داروهایی مثل داروهای ضد افسردگی، داروهای درمان و کنترل ایدز، داروهای آنتی بیوتیک و شیمی درمانی نیز، موجب عوارضی مثل ژنیکوماستی می‌شوند. پس بدیهی است که باید مصرف این داروها را با احتیاط و تجویز پزشک انجام دهید و در صورت بروز چنین شرایطی، موضوع را با پزشک متخصص‌تان مطرح کنید.

• داروهای ضد آندروژن جهت درمان بزرگ شدن پروستات یا سرطان آن تجویز می‌گردد؛ مانند فلوتامید، اسپیرونولاکتون و فیناستراید
• داروهای استروئیدهای آنابولیک و آندروژن‌ها (این داروها گاهی بدون تجویز پزشک متخصص و به‌طور خودسرانه توسط ورزشکاران پرورش اندام استفاده می‌شود)
• افرادی که داروهای HIV مصرف می‌کنند و دارای HIV+ هستند
• داروهای ضد اضطراب مثل دیازپام و والیوم
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای
• داروهای مخصوص زخم معده مانند سایمتیدین
• داروهای دیگوکسین (ضد آریتمی) مخصوص مشکلات قلبی و مسدود کننده کلسیم
• داروهای ضد تهوع مانند متوکلوپرامید
• آنتی بیوتیک‌ها

5- ژنیکوماستی به‌دلیل اختلال در غدد تیروئید

اختلالات تیروئیدی و پرکاری تیروئید، از علل شایع ژنیکوماستی در آقایان است. گاهی به دلیل عدم دارا بودن تغذیه مناسب یا عوامل دیگر، ترشح هورمون‌ها در تیروئید دچار مشکل می‌شود. در پدیده ژنیکوماستی، ترشح بیش از اندازه هورمون تیروکسین موجب تحریک سینه به رشد و تجمع چربی است.

6- ژنیکوماستی به‌دلیل نارسایی کبد و کلیه

از رایج‌ترین مشکلاتی که بعد از بروز بیماری‌های کبد و کلیه مشاهده می‌شود، تغییرات هورمونی و برهم خوردن نظم هورمون‌ها است. گاهی به‌دلیل به هم خوردن نظم هورمون‌ها در بدن، شاهد بزرگ شدن سینه در مردان هستیم. این مشکل در بیمارانی که دیالیز می‌شود، از علائمی است که مورد شکایت قرار می‌گیرد. در افراد مبتلا به سیروز کبدی نیز، ایجاد ژنیکوماستی بسیار رایج است.

علائم و نشانه‌های ژنیکوماستی چیست؟

معمولا تمامی مشکلات، بیماری‌ها و اختلالاتی که در بدن انسان ایجاد می‌شود، نشانه‌هایی برای بروز دارد. با اطلاع از این نشانه‌ها می‌توانید نوع بیماری را تشخیص دهید و به پزشک متخصص در همان حوزه مراجعه کنید. از نشانه‌های ژنیکوماستی می‌توان به احساس درد و حساسیت در نوک پستان مردان اشاره کرد. این مشکل معمولا از ابتدایی‌ترین علائم ژنیکوماستی است.

تورم بافت سینه در مردان به همراه درد و گاهی ترشح در نوک پستان، از علائمی است که با مشاهده آن می‌توانید احتمال بروز ژنیکوماستی بدهید. در برخی موارد نیز، احساس درد در شانه‌ها و بافت سینه به‌صورت انتشاری صورت می‌پذیرد که می‌تواند یکی از علائم ژنیکوماستی باشد.

با مشاهده علائم چه زمانی باید به پزشک متخصص مراجعه کنید؟

در تمامی بیماری‌ها و اختلالاتی که نظم طبیعی بدن را برهم می‌زند، لزوم تشخیص زود هنگام و شروع پروسه درمان، اهمیت زیادی دارد. حتی خطرناک‌ترین بیماری‌ها نیز، درصورت تشخیص به‌موقع امکان درمان دارند.

در خصوص ژنیکوماستی مردان نیز شرایط چنین است. باید بلافاصله با مشاهده علائم درد در ناحیه سینه، ترشح در نوک سینه، تورم و تغییر سایز سینه، به پزشک متخصص مراجعه کنید.

با مشاهده علائم ژنیکوماستی به کدام پزشک مراجعه کنید؟

طبق ادعای سایت بهداشت و سلامت انگلیس، بهترین پزشک برای مراجعه بعد از مشاهده علائم ژنیکوماستی، پزشک عمومی است. شما باید بلافاصله با مشاهده علائم ژنیکوماستی، به پزشک عمومی مراجعه کنید تا شرایط بدنی‌تان را معاینه و بررسی کند.

پزشک معمولا با تشخیص احتمال ژنیکوماستی، شما را به متخصص جراحی عمومی یا جراحی پلاستیک و زیبایی معرفی می‌کند. پزشک متخصص نیز، پروسه تشخیص را آغاز می‌کند تا در اسرع وقت، روش‌های درمانی را برای کنترل و درمان بزرگی سینه در مردان انجام دهد. مراجعه به متخصص جراحی پلاستیک به شما این امکان را می‌دهد تا در صورت نیاز به جراحی، فرد متخصصی را در جریان پروسه درمان‌تان گذاشته باشید و درمان به بهترین شکل برای‌تان انجام شود.

پروسه تشخیص و بررسی ژنیکوماستی مردان چیست؟

معمولا اگر فردی با علائم ژنیکوماستی به پزشک متخصص مراجعه کند، طبق پروتکل تشخیصی اعلام شده توسط کلینیک مایو آمریکا، پزشک متخصص به ترتیب عوامل مختلفی را بررسی می‌کند. در ابتدا سن فرد را درنظر می‌گیرد که آیا در سن بلوغ قرار گرفته است یا خیر. سپس مصرف داروهای عضله ساز و سابقه بدنسازی و مصرف داروهای رایج در بدنسازی را بررسی می‌کند.

بعد از این مرحله، باید وضعیت کبد و کلیه در فرد، مورد بررسی قرار گیرد. بررسی هورمونی نیز، بخش مهمی از تشخیص ژنیکوماستی است که معمولا با آزمایشات ساده‌ای انجام می‌شود. آخرین احتمال در پروسه تشخیص، سندرم کلاین فلتر است. طبق مقاله منتشر شده از دکتر Ronald S Swerdloff پزشک متخصص غدد، در این سندرم که اختلال ژنتیکی و کروموزومی در مردان است، معمولا نشانه‌ای از موروثی بودن دیده نمی‌شود و علت بروز آن نیز مشخص نیست.

اقدامات تشخیصی ژنیکوماستی

زمانی که به پزشک متخصص ژنیکوماستی مراجعه کنید، پزشک تنها ابزاری که در مطب در اختیار دارد، معاینه است. با استفاده از معاینه، پزشک تاحدی اطلاعات در خصوص آناتومی بدن‌تان و احتمال وجود بیماری کسب می‌کند؛ اما برای بررسی دقیق‌تر و تشخیص نهایی به انجام بررسی‌های دیگری نیاز دارد که به این ترتیب است:

• آزمایش خون یا نمونه ادرار
• ماموگرافی
• نمونه برداری
• سی تی اسکن
• اسکن ام آر آی
• سونوگرافی بیضه

آیا ژنیکوماستی مردان ریسک سرطان دارد؟

شاید جالب باشد که بدانید، براساس تحقیقات انجام شده در آمریکا که توسط وب سایت WebMD منتشر شده است، ریسک سرطان سینه در هر شرایطی برای زنان و سپس، مردان وجود دارد. تصور اشتباهی است که سرطان سینه را مختص خانم‌ها بدانید.

در واقع، بافت سینه مردان نیز، گاهی دچار سرطان می‌شود و این موضوع هیچ ارتباطی با ژنیکوماستی ندارد. اما احتمال این موضوع نیز وجود دارد که برخی افراد، تغییرات ناشی از سرطان در سینه را، با تصور ژنیکوماستی، جدی نگرفته و پیگیری جدی نکنند.

بدیهی است که در چنین شرایطی فاجعه‌ای در بافت پستان پدید می‌آید که توقف آن کار آسانی نیست و گاهی ریسک مرگ را تاحد زیادی افزایش می‌دهد؛ پس عقلانی‌ترین اقدام با مشاهده تغییرات در شکل و فرم سینه یا بروز درد در آن، پیگیری تخصصی است.

راه‌های پیشگیری از ژنیکوماستی در مردان چیست؟

قطعا برای هر مشکلی که با آن مواجه می‌شویم و سطح سلامت ما را به خطر می‌اندازد، باید راه‌کار پیشگیرانه‌ای نیز وجود داشته باشد. برای پیشگیری از بروز ژنیکوماستی نیز، می‌توان تا حدی راه‌کارهای پیشگیرانه را استفاده کرد. در ادامه به راه‌کارهای پیشگیرانه‌ای که توسط وب سایت تخصصی WebMD منتشر شده است، اشاره خواهیم کرد:

• تحت هیچ شرایطی از داروهای هورمونی بدن سازی استفاده نکنید.
• به هیچ وجه از داروهای غیرقانونی استروئیدهای آنابولیک ، آندروژن ، آمفتامین ، ماری جوانا یا هروئین استفاده نکنید.
• مصرف الکل را تاحد زیادی کنترل کنید و تحت هیچ شرایطی آن را به‌صورت روزانه و هفته، مصرف نکنید.
• داروهای مصرفی را از لحاظ تحریک بدن به بروز ژنیکوماستی بررسی کنید و در صورت وجود ریسک ژنیکوماستی، از پزشک متخصص‌تان بخواهید تا درصورت امکان داروی جایگزین به شما تجویز کند.
• رژیم غذایی متناسبی در پیش بگیرید.
• ورزش کنید و عضلات بدن را تقویت کنید تا دچار کشیدگی پوست و افتادگی آن در ناحیه سینه نشوید.

عوارض ژنیکوماستی در مردان چیست؟

معمولا هر رویداد غیرمعمول در بدن، زندگی طبیعی انسان را دچار تغییر می‌کند. ژنیکوماستی نیز، با ایجاد عوارض، شرایط زندگی را دچار نوسان می‌کند. از رایج‌ترین عوارض ژنیکوماستی می‌توان به موارد زیر که توسط سایت تخصصی WebMD اعلام شده است، اشاره کرد:

• اضطراب و افسردگی ناشی از ژنیکوماستی، اولین عوارض در مردان است.
• اختلالات روحی و اجتماعی به‌دلیل وجود ژنیکوماستی و تقویت حس خجالت از حضور در جمع نیز، از عوارض این مشکل است.
• مشکلات زناشویی و اختلال در روابط، از پیامدهای ژنیکوماستی در مردان است.
• عدم تمایل به حضور یا ادامه فعالیت‌های تفریحی و حرفه‌ای در محیط‌های ورزشی خصوصا در استخر و سالن ورزش، از مشکلات رایج افراد دارای ژنیکوماستی است.
• تغییر در آناتومی بدن به‌دلیل سعی در پنهان کردن فرم سینه نیز، از مشکلات رایجی است که ژنیکوماستی در افراد ایجاد می‌کند.

درمان بزرگ شدن سینه در مردان

طبق گزارش NHS انگلیس، برای درمان بزرگ شدن سینه در مردان، پزشک ابتدا سوابق بیمار را بررسی می‌کند تا اگر، بزرگ شدن سینه به جهت استفاده از داروهای خاص باشد، مصرف آن‌ها را قطع نموده یا دارو را با داروی مشابه جایگزین نماید.

در مرحله بعد، دارو درمانی و تنظیم ترشح هورمون‌ها انجام می‌شود و در طی دوره درمان، وضعیت سینه به‌طور دقیق رصد می‌شود. اگر روش‌های درمان دارویی روند بزرگ شدن سینه در مردان را بهبود نبخشد، آخرین راه درمان استفاده از عمل جراحی سینه یا لیپوماتیک سینه است.