عمل ابدومینوپلاستی که برای بهبود فرم و ظاهر شکم انجام می‌شود، می‌تواند عوارضی را نیز ایجاد کند. یکی از این عوارض نادر اما جدی، آمبولی است. آمبولی می‌تواند در نتیجه تشکیل لخته‌های خونی یا چربی در بدن ایجاد شده و به ریه یا دیگر اندام‌ها منتقل شود. در این مقاله، به بررسی علائم امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی می‌پردازیم و راه‌های تشخیص، پیشگیری و درمان آن را بررسی می‌کنیم.
ابدومینوپلاستی چیست؟
ابدومینوپلاستی یک نوع جراحی زیبایی برای از بین بردن چربی و پوست اضافی شکم است. این عمل معمولا برای افرادی انجام می‌شود که پس از کاهش وزن یا بارداری دچار افتادگی و شل شدن پوست شکم شده‌اند. ابدومینوپلاستی، علاوه بر بهبود ظاهر شکم، به تقویت عضلات این ناحیه نیز کمک می‌کند. در جراحی‌هایی نظیر لیپوماتیک یا لیپوماتیک شکم و پهلو همچنین ابدومینوپلاستی، بیشترین نگرانی از سوی کادر درمان بر کنترل علائم امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی است. از این‌رو آشنایی با این علائم از سوی بیمار نیز بسیار کمک‌کننده است.
آمبولی چیست و چگونه رخ می‌دهد؟
آمبولی به شرایطی گفته می‌شود که در آن یک ماده، مانند لخته خون، چربی، هوا یا بخشی از تومور، وارد جریان خون شده و رگ‌های خونی را مسدود می‌کند. این انسداد می‌تواند جریان خون به اندام‌ها را قطع کند و منجر به آسیب جدی به بافت‌ها شود. یکی از شایع‌ترین انواع آمبولی، آمبولی ریوی است که در آن لخته خون از پا یا دیگر بخش‌های بدن به رگ‌های ریه منتقل شده و باعث مسدود شدن آن‌ها می‌شود. این وضعیت، باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بدن و آسیب به ریه‌ها می‌شود. دو نوع اصلی آمبولی که بعد از جراحی‌های مانند ابدومینوپلاستی رخ می‌دهد شامل:
- آمبولی ریه (ترومبوآمبولی)
- آمبولی چربی
- تومور
- سپتیک (لخته خون آلوده).
- هوا (نیتروژن)
- مایع آمنیوتیک (در افراد باردار)
است. اما کدام یک از این دو نوع علائم امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی را منجر می‌شوند؟
آمبولی ریه
آمبولی ریه زمانی که لخته‌ای از خون وارد شریان‌های ریه شده و مانع جریان طبیعی خون به این ناحیه شود، رخ می‌دهد. این لخته‌ها اغلب از رگ‌های عمیق پاها (ترومبوز ورید عمقی) حرکت کرده و به ریه‌ها می‌رسند. این وضعیت می‌تواند باعث مشکلات تنفسی شدید و حتی مرگ شود.
این وضعیت یا در واقع علائم امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی، به شدت آن بستگی دارد. ممکن است در برخی افراد خفیف بوده و در برخی دیگر به‌طور ناگهانی و شدید ظاهر شود. از علائم رایج آمبولی ریه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنگی نفس: از شایع‌ترین علائم آمبولی ریه است و ممکن است ناگهانی و بدون هشدار ظاهر شود.
- درد قفسه سینه: این درد گاهی شدید است و با نفس کشیدن، سرفه کردن یا خم شدن تشدید می‌شود. درد ناشی از آمبولی ریه به گونه‌ای است که احساس حمله قلبی را ایجاد می‌کند.
- سرفه همراه با خون: سرفه‌هایی که با خروج خون یا مخاط خونی همراه هستند، از علائم خطرناک آمبولی ریه به شمار می‌آیند.
- ضربان قلب سریع: در نتیجه فشار روی قلب به دلیل تلاش برای پمپاژ خون از میان عروق مسدود، ضربان قلب افزایش می‌یابد.
- تعریق بیش از حد: احساس تعریق زیاد به همراه سرگیجه یا غش از دیگر علائم امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی است.
- رنگ پریدگی یا کبودی پوست: در موارد شدید، کمبود اکسیژن در بدن باعث تغییر رنگ پوست به آبی یا خاکستری یا همان حالت کبودی می‌شود.
راه‌های تشخیص و درمان آمبولی ریه
برای تشخیص آمبولی ریه، از روش‌هایی مانند سی‌تی‌اسکن، آزمایش خون (آزمایش D-dimer) و سونوگرافی استفاده می‌شود. درمان این وضعیت اغلب شامل مصرف داروهای ضد انعقاد (رقیق‌کننده خون) و در موارد شدیدتر استفاده از روش‌های جراحی برای از بین بردن لخته است.
آمبولی چربی
آمبولی چربی معمولا زمانی رخ می‌دهد که ذرات چربی وارد خون شده و به اندام‌هایی مانند ریه‌ها منتقل می‌شوند. احتمال وقوع این عارضه یا مشاهده علائم امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی بیشتر است و می‌تواند بر اندام‌های مختلفی همچون ریه‌ها، مغز، پوست و کلیه‌ها تاثیر بگذارد. از مهم‌ترین علائم آمبولی چربی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکلات تنفسی: از جمله شایع‌ترین علائم، تنگی نفس یا تنفس سریع است که معمولاً زودتر از سایر علائم ظاهر می‌شود. این حالت ناشی از ورود ذرات چربی به عروق ریه و کاهش توانایی تبادل اکسیژن است.
- تغییرات در وضعیت ذهنی: مشکلاتی مثل سردرد، گیجی، تغییرات شخصیتی، کاهش پاسخگویی و حتی تشنج یا کما ممکن است رخ دهد. این علائم نشان‌دهنده تاثیر ورود چربی‌ها بر عملکرد مغز است.
- بثورات پوستی پتشیال: این بثورات که به صورت نقاط کوچک شبیه کبودی روی پوست ظاهر می‌شوند، معمولا در نواحی صورت، گردن، سینه و بازوها مشاهده شده و نشان‌دهنده آسیب به مویرگ‌ها هستند.
- ضربان قلب سریع: در برخی موارد، ضربان قلب افزایش می‌یابد که نتیجه پاسخ بدن به مشکلات تنفسی و آسیب به اندام‌هاست.
- تب: افزایش دمای بدن به بالای 38.5 درجه سانتی‌گراد نیز گاهی یکی دیگر از علائم امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی است.
این علائم در صورت مشاهده باید به سرعت پیگیری شوند زیرا آمبولی چربی می‌تواند به مشکلات جدی‌تر از جمله نارسایی اندام‌ها منجر شود. تشخیص این وضعیت معمولا از طریق آزمایش‌های تصویربرداری مانند CT و MRI انجام می‌شود و درمان شامل مراقبت‌های حمایتی مثل استفاده از اکسیژن یا داروهای ضد التهابی است.
دلیل بروز علائم آمبولی بعد از ابدومینوپلاستی چیست؟
بعد از عمل جراحی، به خصوص جراحی‌هایی که نیاز به بی‌حرکتی طولانی‌مدت دارند، خطر تشکیل لخته خون افزایش می‌یابد. علائم امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی به علت تغییرات فیزیکی و فشار بر روی بدن رخ می‌دهد. یکی از دلایل اصلی بروز آمبولی وریدی، افزایش فشار داخل شکم بعد از جراحی است که می‌تواند موجب کاهش جریان خون و در نتیجه ایجاد لخته در رگ‌های عمقی پاها شود. همچنین بی‌تحرکی طولانی پس از جراحی باعث کاهش گردش خون و افزایش احتمال تشکیل لخته می‌شود. این لخته‌ها ممکن است به شریان‌های ریه یا دیگر اندام‌ها منتقل شوند. همچنین، در عمل ابدومینوپلاستی که شامل برداشتن چربی‌های بدن است، خطر ورود ذرات چربی به جریان خون وجود دارد که می‌تواند منجر به آمبولی چربی شود.
آزمایش‌های تشخیصی با بروز علائم آمبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی
برای تشخیص آمبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی، چند آزمایش و بررسی‌های پزشکی انجام می‌شود تا وجود لخته‌های خون و آمبولی ریه تایید شود. از جمله آزمایش‌های رایج می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سی‌تی اسکن (CT Scan): این آزمایش از مهم‌ترین روش‌ها برای تشخیص آمبولی ریه است. سی‌تی اسکن با استفاده از تصاویر سه‌بعدی از ریه‌ها و عروق خونی می‌تواند وجود لخته‌های خون را نشان دهد.
- سونوگرافی داپلر: برای بررسی وجود لخته در رگ‌های عمقی پاها (ترومبوز ورید عمقی) و وجود آمبولی ریه، از سونوگرافی داپلر استفاده می‌شود. این روش به‌طور خاص برای بررسی جریان خون در رگ‌ها و تشخیص لخته خون مفید است.
- آزمایش دی‌دایمر (D-dimer): این آزمایش خون سطح مواد شیمیایی مرتبط با لخته‌های خون را اندازه‌گیری می‌کند. اگر سطح دی‌دایمر بالا باشد، احتمال وجود لخته خون زیاد است. با این حال، نتیجه مثبت دی‌دایمر همیشه به معنی آمبولی نیست و نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد.
- آنژیوگرافی ریه: یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای تشخیص آمبولی ریه، آنژیوگرافی است. طی این روش، یک ماده رنگی به رگ‌ها تزریق و با استفاده از تصاویر اشعه ایکس، جریان خون در ریه‌ها بررسی می‌شود.
- نوار قلب (ECG): این آزمایش برای بررسی عملکرد قلب انجام می‌شود تا علائم غیرطبیعی مرتبط با آمبولی ریه، مانند تغییرات در ضربان قلب، شناسایی شوند.
تشخیص به موقع آمبولی با این آزمایش‌ها به جلوگیری از عوارض جدی‌تر کمک می‌کند و به پزشکان اجازه درمان مناسب در سریع‌ترین زمان ممکن را می‌دهد.
عوامل خطرساز در ایجاد امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی
خطر آمبولی یکی از خطرناک‌ترین عوارض جراحی‌های بزرگ، از جمله ابدومینوپلاستی (جراحی زیبایی شکم)، است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که لخته‌های خونی (آمبولی) به ریه‌ها یا دیگر بخش‌های بدن حرکت کنند. برخی از عوامل زمینه‌ای که خطر آمبولی را بعد از این نوع جراحی افزایش می‌دهند، شامل موارد زیر هستند:
سابقه بیماری‌های قلبی و عروقی
افرادی که پیش از جراحی دچار بیماری‌های قلبی و عروقی هستند یا سابقه لخته شدن خون دارند، بیشتر در معرض آمبولی قرار دارند. همچنین افرادی که سابقه خانوادگی ایجاد لخته‌های خونی دارند، باید این پیشینه را با پزشک جراح خود در میان بگذارند. چرا که این بیماران باید قبل و بعد از عمل تحت مراقبت‌های ویژه قرار گیرند.
سن بالا، افزایش خطر بروز علائم امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی
افراد بالای 40 سال به دلیل کاهش تحرک و تغییرات در ساختار رگ‌ها بیشتر در معرض خطر لخته شدن خون هستند. با افزایش سن، خطر بروز علائم امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.
چاقی بیش از حد
افرادی که دچار چاقی هستند، به دلیل فشار اضافی بر رگ‌های خونی و بی‌تحرکی بیشتر پس از جراحی، احتمال بالاتری برای بروز لخته‌های خونی و در نتیجه آمبولی دارند.
مدت زمان بستری در بیمارستان
بیمارانی که مدت بیشتری در بیمارستان بستری می‌مانند، باز به همان دلیل بی‌تحرکی بیشتر و خطر بالای تشکیل لخته‌های خونی در این مدت، بیشتر در معرض آمبولی قرار خواهند گرفت.
عدم استفاده از داروهای ضد لخته شدن خون
عدم استفاده از داروهای ضد انعقاد خون (مثل هپارین) برای پیشگیری از لخته شدن خون، به ویژه در بیمارانی که خطر بالاتری دارند، می‌تواند به آمبولی منجر شود. این داروها اغلب در طول بستری و برخی موارد بعد از ترخیص نیز باید مصرف شوند.
برای پیشگیری از این عارضه، بیماران باید طبق توصیه بهترین دکتر پیکرتراشی خود، به حرکت و فعالیت‌های سبک بعد از جراحی پرداخته و از گن‌های فشاری و داروهای تجویز شده استفاده کنند.
چگونه از بروز علائم امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از بروز علائم امبولی پس از عمل ابدومینوپلاستی (Tummy Tuck)، می‌توان از چند روش پیشگیرانه استفاده کرد که احتمال ایجاد لخته‌های خونی و آمبولی را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. پیشگیری از این عارضه نیاز به همکاری نزدیک بیمار و پزشک دارد. اقدامات زیر می‌تواند خطر بروز آمبولی را کاهش دهد:
تحرک پس از جراحی ابدومینوپلاستی
بعد از عمل ابدومینوپلاستی، یکی از مهم‌ترین اقداماتی که باید انجام دهید، شروع به حرکت و راه رفتن است. عدم تحرک طولانی‌مدت می‌تواند منجر به تشکیل لخته‌های خون در رگ‌های عمیق پا (ترومبوز وریدی عمقی) شود. این لخته‌ها در صورت حرکت به سمت ریه‌ها، منجر به آمبولی ریه می‌شوند که شرایطی خطرناک را ایجاد می‌کند. یکی از اولین توصیه‌های پزشکان به بیماران این است که پس از جراحی به سرعت شروع به حرکت‌های ساده مثل راه رفتن کنند تا جریان خون در بدن بهبود یابد.
پوشیدن جوراب‌های فشاری و استفاده از دستگاه‌های فشرده‌ساز (SCDs)
استفاده از جوراب‌های فشاری و پمپ‌های بادی ساق و ران که با نام Sequential Compression Device نیز شناخته می‌شوند، به جریان بهتر خون کمک می‌کنند. پمپ‌های SCD به صورت مکانیکی فشاری متناوب را به پای بیمار اعمال کرده و از روش‌های موثر برای کاهش خطر لخته‌های خونی به شمار می‌آیند. بسیاری از کلینیک‌های جراحی به این دستگاه‌ها مجهز هستند تا در طول روزهای اولیه بعد از جراحی، از بروز ترومبوز وریدی جلوگیری کنند.
مصرف داروهای رقیق‌کننده خون
بعضی از بیماران نیاز به مصرف داروهای رقیق‌کننده خون مانند هپارین یا انوکساپارین دارند. این داروها به کاهش خطر لخته‌های خون کمک می‌کنند. این داروها باید با دقت استفاده شوند، زیرا می‌توانند خطر خونریزی را نیز افزایش دهند. پزشک شما براساس شرایط شما و میزان خطر لخته‌های خون، این داروها را تجویز خواهد کرد. با رعایت توصیه‌های کادر درمان، می‌توانید احتمال بروز علائم امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی را به صفر برسانید.
مصرف آب زیاد
هیدراته نگه داشتن بدن بعد از عمل ابدومینوپلاستی یکی از عوامل کلیدی در جلوگیری از آمبولی و بهبود سریع‌تر پس از جراحی است. آب نقش بسیار مهمی در بهبود عملکرد سیستم‌های مختلف بدن از جمله گردش خون، حمل مواد مغذی و دفع سموم دارد. با توجه به این که جراحی‌هایی مانند ابدومینوپلاستی می‌توانند باعث تورم و کاهش حرکت فرد شوند، کم‌آبی بدن احتمال لخته شدن خون را افزایش می‌دهد و این لخته‌ها ممکن است منجر به آمبولی شوند.
میزان آب مصرفی
توصیه می‌شود که بعد از عمل، به‌صورت مداوم و در حجم‌های کوچک آب بنوشید. برای بسیاری از افراد، روزانه مصرف حداقل 8 لیوان آب (حدود 2 لیتر) مناسب است، اما در صورت وجود نیازهای خاص یا دستورات پزشک، این میزان را می‌توان افزایش داد.
نکاتی کاربردی برای هیدراته ماندن
- آب را به‌آرامی و در دفعات متعدد مصرف کنید.
- به علائم کم‌آبی مانند خشکی دهان، خستگی و کاهش ادرار توجه کنید و با مشاهده این علائم، مصرف آب را افزایش دهید.
- استفاده از اپلیکیشن‌های یادآور نوشیدن آب یا همراه داشتن بطری آب می‌تواند به شما کمک کند تا مصرف آب خود را کنترل کنید.
هیدراته ماندن نه تنها به پیشگیری از امبولی کمک می‌کند، بلکه باعث بهبود سریع‌تر زخم‌ها و کاهش خستگی بعد از جراحی‌های زیبایی شکم نیز می‌شود.
اجتناب از مصرف دخانیات و هورمون‌ها
مصرف سیگار و داروهای هورمونی مثل قرص‌های جلوگیری از بارداری می‌تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. برای کاهش این خطر، توصیه می‌شود که حداقل یک ماه قبل و بعد از عمل، از این موارد خودداری کنید.
مانیتورینگ و پیگیری‌های منظم
پزشک شما پس از عمل به دقت وضعیت شما را پایش می‌کند تا هرگونه علامت غیرعادی را که نشان‌دهنده لخته خونی است، سریعا تشخیص دهد. به همین‌دلیل، پیگیری منظم و ارتباط با تیم پزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است.
با این اقدامات پیشگیرانه، خطر بروز امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد و شما با آرامش بیشتری از نتایج جراحی خود لذت خواهید برد.
سخن پایانی
آمبولی بعد از جراحی‌های بزرگ مانند ابدومینوپلاستی یکی از نگرانی‌های مهم بیماران و پزشکان استبه‌رغم نادر بودن بروز علائم امبولی بعد از عمل ابدومینوپلاستی، اهمیت شناخت علائم و روش‌های پیشگیری از آن بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله از تیم تحریریه کلینیک زیبایی دکتر نجف بیگی، با عوامل خطرساز و علائم آمبولی، آزمایش‌های تشخیصی پس از آن و توصیه‌های پزشکی که می‌تواند به کاهش خطرات آمبولی بعد از ابدومینوپلاستی کمک کند، آشنا شدیم. با رعایت این نکات، دوران بهبودی ایمن‌تری خواهید داشت.
منبع: لینک
سوالات متداول
آمبولی بعد از ابدومینوپلاستی جزو عوارض نادر اما خطرناک این جراحی است. طبق آمار، خطر وقوع آمبولی در جراحی‌های بزرگ مانند ابدومینوپلاستی به دلیل بی‌تحرکی پس از عمل و ایجاد لخته‌های خون افزایش می‌یابد. با این وجود، آمبولی پس از ابدومینوپلاستی شایع نیست، اما افراد با ریسک فاکتورهای خاص مانند چاقی، سیگار کشیدن، و سابقه لخته شدن خون باید بیشتر مراقب باشند و تحت نظارت دقیق پزشک خود قرار گیرند.
علائم آمبولی معمولا طی چند روز تا چند هفته پس از جراحی ابدومینوپلاستی ظاهر می‌شوند. این علائم ممکن است به سرعت بروز کنند یا به تدریج شدت پیدا کنند. بیشترین خطر آمبولی در روزهای اولیه بعد از جراحی وجود دارد، به‌ویژه زمانی که بیمار تحرک کمی دارد و خون در پاها تجمع می‌یابد. با این حال، در برخی موارد، آمبولی ممکن است تا چند هفته بعد از عمل نیز رخ دهد.
خیر، خطر آمبولی بیشتر در افرادی وجود دارد که دارای عوامل خطر مانند سابقه خانوادگی لخته خون، عدم حرکت کافی یا استفاده از دخانیات هستند.
